Lễ này tưởng nhớ hơn 100 người Công giáo, bao gồm giáo dân và tu sĩ, người Việt và các nhà truyền giáo ngoại quốc, đã bị giết tại Việt Nam. Những cái chết này, thường đi kèm với những hình thức tra tấn khủng khiếp, diễn ra trong suốt ba thế kỷ. Chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cuộc đời của họ và lý do họ bị giết khi suy niệm về sự khác biệt trong trải nghiệm và mối quan tâm của Thánh Anrê Dũng Lạc, người bị hành quyết năm 1838, so với Hoàng đế Minh Mạng, người ra lệnh xử tử ngài.
Sinh năm 1795, Dũng An Trần lấy tên Anrê Dũng khi chịu phép rửa ở tuổi 15. Ngài học chữ Hán và Latin, trở thành một giáo lý viên, sau đó học với Hội Truyền Giáo Ngoại Quốc Paris và được thụ phong linh mục vào năm 1823 để phục vụ các giáo xứ nông thôn.
Năm 1835, ngài bị bắt theo các luật cấm đạo Công giáo nhưng được thả. Để tránh bị bắt lần nữa, ngài đổi tên thành Anrê Lạc. Năm 1839, ngài cùng một linh mục đồng hành bị bắt lần nữa, đưa về Hà Nội và hành quyết.
Việc đổi tên của Anrê Dũng Lạc gợi ý những thay đổi căn bản trong bản sắc khi trở thành một tín hữu Công giáo Việt Nam và linh mục. Ngài và các linh mục Việt Nam khác trở thành “người ngoại quốc” và “kẻ đào tẩu” ngay trong chính quê hương mình. Trong mắt họ, hoàng đế là một nhân vật tàn nhẫn, thù ghét Công giáo và cực kỳ độc ác trong cách đối xử với các tín hữu.
Tuy nhiên, khi nhìn trong bối cảnh lịch sử Việt Nam, Minh Mạng là một con người đáng kể. Sinh ra trong hoàng tộc, ông được đào tạo để cai trị một vương quốc nhỏ với nhiều kẻ thù. Trong thời gian trị vì từ 1820 đến 1841, ông củng cố và mở rộng vương quốc, ban hành luật phân chia đất đai công bằng và tuân thủ nghiêm ngặt Nho giáo tổ tiên. Ông cũng hành động nhanh chóng và quyết đoán trước những gì ông coi là mối đe dọa đối với vương quốc.
Thật không may cho các tín hữu Công giáo là Minh Mạng đã coi Kitô giáo là một trong những mối đe dọa quan trọng đó. Trong mắt ông, các nhà truyền giáo phương Tây không chỉ là sứ giả đức tin mà còn là sứ giả của các quốc gia họ. Việc mở cửa Việt Nam cho Kitô giáo, ông lo rằng sẽ kéo theo thương mại, áp lực kinh tế và thay đổi chế độ từ các cường quốc châu Âu.
Vì lý do này, ông đảo ngược chính sách mở cửa trước đó đối với các nhà truyền giáo, trục xuất họ và cấm truyền giáo.
Bài đọc thêm : Những chứng nhân đức tin !
Anrê chết trong một chiến dịch thanh trừng do một cuộc nổi dậy ở miền Nam Việt Nam, có sự tham gia của các tín hữu Công giáo thuộc hoàng tộc. Minh Mạng nghi ngờ những kẻ nổi loạn được Hội Truyền Giáo Paris xúi giục. Để đối phó, ông từ chối cho các thương nhân châu Âu vào Việt Nam và không gặp bất kỳ phái đoàn nào. Ông sợ việc cho phép thương nhân hay nhà truyền giáo hoạt động sẽ tạo cớ cho các cường quốc ngoại bang can thiệp. Dễ hiểu nếu gọi ông là “hoang tưởng” khi nhớ rằng các cường quốc thực dân xem việc bảo vệ các sứ mệnh Kitô giáo là lý do chính đáng để dùng vũ lực. Sau này, Pháp dùng lý do này để chiếm và đô hộ Việt Nam.
Khi đặt Anrê bên cạnh Minh Mạng, chúng ta thấy rằng đức tin Kitô giáo không phải là vấn đề chính trị. Câu chuyện của Minh Mạng nhắc nhở rằng những người đầy tham vọng sẽ sử dụng đức tin vì quyền lực. Cuộc sống và cái chết của các thánh tử đạo minh chứng sức mạnh và nguồn cảm hứng của Đức Kitô, Người đã chịu chết vì sự cứu rỗi của chúng ta. Bối cảnh chính trị cũng nhắc nhở chúng ta không nên đánh giá cái chết của các thánh dựa trên quan niệm về sự ưu việt đạo đức của văn hóa phương Tây.
Bài đọc thêm : Ki-tô hữu tử đạo tiên khởi !
Suy niệm nhân lễ Thánh Anrê Dũng Lạc và các Thánh Tử Đạo Việt Nam
Lời mở đầu:
Hôm nay, Giáo Hội mừng kính Thánh Anrê Dũng Lạc và 116 Thánh Tử Đạo Việt Nam, những chứng nhân trung tín với Đức Kitô trong hoàn cảnh bách hại khắc nghiệt từ năm 1820 đến 1862. Họ là giáo dân, linh mục, tu sĩ, người Việt Nam và cả các nhà truyền giáo ngoại quốc. Mỗi người trong số họ đã chọn sống trung thành với Tin Mừng, sẵn sàng chịu gian khổ và hy sinh mạng sống, để chứng tỏ tình yêu với Thiên Chúa và tha nhân.
1. Suy niệm Lời Chúa
Bài đọc hôm nay từ sách Khải Huyền nhắc chúng ta về chiến thắng cuối cùng của Thiên Chúa trước cái chết và sự dữ. Những chứng nhân trong thị kiến Khải Huyền phải đối diện với những kẻ thù tàn bạo, nhưng Thiên Chúa là Đấng chiến thắng cuối cùng. Cuộc sống và cái chết của các thánh tử đạo Việt Nam phản chiếu lời hứa đó: trung tín với Chúa dẫn đến sự sống đời đời, vượt lên trên mọi bách hại và gian truân.
Những khó khăn của họ không chỉ là thử thách thể xác, mà còn là thử thách tâm hồn, đức tin. Họ dạy chúng ta rằng đức tin Kitô giáo không chỉ là lời nói, mà là cách sống trung thành đến cùng, ngay cả khi phải đối diện với sự đe dọa, thù ghét hay bách hại.
2. Gương sáng các Thánh Tử Đạo Việt Nam
Thánh Anrê Dũng Lạc sinh năm 1795, chịu phép rửa và lấy tên Anrê Dũng, trở thành linh mục và phục vụ các giáo xứ nông thôn. Ngài bị bắt nhiều lần, đổi tên để tránh bị truy bức, nhưng cuối cùng vẫn chịu tử đạo tại Hà Nội năm 1839.
Cùng với các bạn tử đạo, ngài đã dạy chúng ta về sức mạnh của đức tin trung thành. Họ là những “chứng nhân sống” trong thời đại của mình, là nguồn cảm hứng cho mọi tín hữu, cho cả những cộng đồng Kitô hữu phải sống trong những hoàn cảnh khó khăn và thử thách, như cộng đồng người Việt tại Mỹ sau chiến tranh, hay những người Kitô hữu ngày nay ở nhiều nơi trên thế giới.
3. Suy ngẫm cho đời sống hôm nay
• Chúng ta có trung thành với Tin Mừng trong đời sống hằng ngày không, ngay cả khi gặp khó khăn, thử thách hay hiểu lầm?
• Chúng ta có can đảm làm chứng cho Chúa bằng lời nói, hành động và cả sự hy sinh nhỏ bé trong cuộc sống?
• Những thánh tử đạo không chỉ là ký ức lịch sử, mà là tấm gương sống động, nhắc nhở chúng ta luôn hướng về Thiên Chúa, tin tưởng vào tình yêu và quyền năng của Ngài.
Hãy nhớ rằng, trung thành với Đức Kitô không đồng nghĩa với việc phải chịu tử đạo, nhưng là sống mỗi ngày với tình yêu, lòng thương xót và can đảm, ngay cả trong những thử thách thường nhật.
4. Lời cầu nguyện
Lạy Chúa Giêsu Kitô,
Chúng con cảm tạ Chúa vì gương sáng trung thành của Thánh Anrê Dũng Lạc và các Thánh Tử Đạo Việt Nam.
Xin cho chúng con can đảm sống đức tin, kiên nhẫn chịu thử thách, và luôn làm chứng cho Tin Mừng bằng đời sống yêu thương và phục vụ.
Xin nhờ lời chuyển cầu của các Thánh Tử Đạo, giúp chúng con trở nên chứng nhân sống cho Chúa giữa thế giới hôm nay. Amen.
Cha Andrew Hamilton SJ