Chay tịnh là một trong những thành tố thiết yếu, không thể thiếu được trong việc thúc đẩy canh tân đời sống tâm linh của các tín hữu nơi các tôn giáo lớn như phật giáo, Ấn giáo, Hồi giáo, Do thái giáo và Ki tô giáo. Vói những việc khổ chế cụ thể bên ngoài, chay tịnh muốn giúp người ta nhìn lại bản ngã, tức là con người thật của mình trong mối tương quan với chính mình, với tha nhân và nhất là với vịThần linh mà mình tôn thờ.
Với người Ki tô hữu, thực chất của việc chay tịnh bao gồm ba chiều kích căn bản, gắn chặt vào nhau, không thể tách lìa nhau được: đó là khổ chế, câu nguyện và làm việc thiện.
Khổ chế là những hành vi bên ngoài mà người ta có thề thấy được như ăn chay, kiêng thịt, mặc áo nhặm, ngồi trên tro, xưng thú tội lỗi của mình…Nghĩa là từ bỏ dần những nhu cầu bên ngoài của bản năng, của thân xác để hướng tới những thực tại bên trong của đời sống tâm linh nhằm canh tân, làm sống lại đời sống nội tâm của chính mình.
Bởi vậy, nếu chúng ta chỉ dừng lại nơi việc thực thi những nghĩa cử bên ngoài mà thôi thì mục đích của khổ chế vẫn xa rời tầm tay của chúng ta, sự canh tân biến đổi của chúng ta vẫn ù lì đứng yên tại chỗ.
Hãy xé lòng, đừng xé áo. Đó là điều Chúa đòi buộc mỗi người chúng ta. Mọi hành vi khổ chế đều nhằm tạo nên sức mạnh dẫn ta tới việc hoán cải, bỏ đường tà và mọi hành động xấu xa để trở về với Thiên Chúa tận trong thâm sâu của cõi lòng. Vì Thiên Chúa đã phán “Ta lấy mạng sống ta mà thề, Ta đâu có muốn kẻ dữ phải diệt vong, nhưng là muốn nó bỏ đường tà để được sống”.
Với việc cầu nguyện, người tín hữu được mời gọi ý thức lại nhu cầu và bổn phận thiết yếu sống còn của mình về đời sống tôn giáo, về mối tương quan giữa mình với Thiên Chúa và bắc lại nhịp cầu hay làm mới lại cây cầu giữa mình với Thiên Chúa đã phần nào bị gián đoạn vì những công việc, những biếng nhác trễ nải hay một lý do nào đó của ta trong thời gian qua.
Chúng ta đừng cầu nguyện như các kinh sư, biệt phái giả hình giả bộ, cũng đừng cầu nguyện lải nhải như dân ngoại mà hãy cầu nguyện một cách kin đáo, chân thành và yêu mến.
Như vậy, cầu nguyện không chỉ làm sống lại tâm tình con thảo mà còn tái sửa đổi và làm mới lại thái độ hiếu nghĩa phải có của một người con đối với người Cha kính yêu của mình là chính Thiên Chúa. Cầu nguyện sẽ dẫn ta tới sự hoán cải nội tâm sâu xa và chìm mình trong tình yêu bao la diệu vợi của Thiên Chúa.
Bài đọc thêm: Con người của Mùa Chay
Còn làm việc thiện, nghĩa là những công việc cụ thể như ngôn sứ Isaya đã công bố trong chương 58, từ câu 6 đến câu 7 : “Mở xiềng xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả lại tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi gông cùm,..chia cơm sẻ áo cho người đói, rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ, thấy ai mình trần thì cho áo che thân, không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục”.
Ngôn sứ còn nhấn mạnh đây là cách ăn chay mà Thiên Chúa ưa thích. Về điểm này chay tịnh được đồng nghĩa với bác ái, công băng. Chay tịnh không còn chỉ là việc của cá nhân mà còn là việc liên quan đến những anh chị em khác, đến xã hội.
Để thực thi tốt việc chay tịnh, Lời Chúa hôm nay mời gọi và đòi buộc chúng ta hãy hành động với tất cả lòng thành, với một thái độ khiêm tốn thẳm sâu. Chúng ta đừng làm một cách giả hình, giả bộ, làm cho qua chuyện, làm để che mắt thế gian, để tự trấn an lương tâm mình như những biệt phái, kinh sư mà phải lãnh sự quở trách, kết án của Thiên Chúa.
Ngược lại, chúng ta hãy thực hiện với tất cả trí, lòng thiện nguyện của mình như cách thức mà Chúa hướng dẫn trong Tin Mừng là vui tươi, chân thật, thầm kín, khiêm hạ và yêu mến.
Cùng với Lời quyền năng của Chúa, chốc nữa đây, nghĩa cử cúi đầu xuống để được xức tro của từng người có lẽ sẽ giúp ta ý thức và thêm can đảm để thực thi cuộc canh tân đời sống tôn giáo của chúng ta bằng việc chay tịnh một cách dễ dàng hơn.
Quả thật, việc xức tro nhắc nhở cho chúng ta về hai thực tại căn bản của con người chúng ta, đó là sự mỏng manh của phận người và đích đến của từng người trong chúng ta là cái chết và cuộc phán xét của Thiên Chúa.
Bài hát mà chúng ta vẫn thường nghe trong những dịp sám hối, đặc biệt trong ngày lễ tro : “Hỡi người là bụi tro, rồi đây sẽ trở về với bụi tro” cho chúng ta thấy rõ thân phận hay chính xác hơn là thân xác của chúng ta chỉ là tro bụi và rồi sẽ trở về với bụi tro.
Lời Chúa trong sách thánh cũng cho chúng ta thấy rõ người bởi đất mà ra rồi sẽ trở về với lòng đất. Đây là một thực tại xem ra khá phũ phàng, khá chua xót, nhưng là một thực tại, một chân lý và chúng ta không có quyền né tránh hay chạy trốn sự thật này, khi chúng ta kết thúc hành trình làm người của chúng ta bằng cái chết.
Cùng với thực tại về thân phận mỏng manh đó, còn có một thực tại khác xảy đến sau cái chết là cuộc phán xét của Thiên Chúa dành cho từng người trong chúng ta. Trong cái cái bụi hư vong của phận người, Thiên Chúa quyền năng sẽ làm cho nó được phục sinh để được phân xử. Những ai sống theo Lời của Chúa, thực thi việc chay tịnh nghiêm túc thì sẽ được sống lại hiển vinh muôn đời, còn những ai từ chối lời Thiên Chúa thì sẽ đi vào chốn diệt vong hư vô vạn kiếp.
Ý thức rõ hơn hai thực tại căn bản này, chúng ta càng quyết tâm hơn để sống đời chay tịnh như Chúa muốn. Phù vân trên mọi phù vân. Chỉ có Thiên Chúa và cùng đích tối hậu của mọi người là cái chết và cuộc phán xét của Ngài mới là quan trọng, là quyết định. Của Xê da vẫn phải trả lại cho Xê da, còn của Thiên Chúa hãy trả lại Cho Thiên Chúa. Chúng ta hãy can đảm làm theo Lời Chúa dạy.
Nguyện xin Chúa Giê su Ki tô, qua Lời quyền năng-Thần khí và Thánh Thể của Ngài, cùng với việc xức tro, giúp mỗi người chúng con luôn ý thức, biết đem cả tâm trí, cuộc đời mình không chỉ sống mùa chay tịnh mà cả đời chay tịnh đề chúng con không bao giờ đánh mất đi hạnh phúc vĩnh cửu mà Chúa hứa ban cho những ai tin và trung thành thực thi huấn lệnh Ngài. Có như vậy, Mùa Chay mới thật sự là mùa Hồng ân, Mùa Thiên Chúa cứu độ cho chúng con và vì chúng con, giúp chúng con được thông dự một cách hữu hiệu vào trong Mầu nhiệm Vươt qua của chính Chúa Giê su- Cứu Chúa của chúng con. Đúng như tâm tình của Hội thánh trongThánh thi kinh chiều Mùa Chay vẫn cất lên :
“ Hằng năm khi đến mùa trai tịnh
Vẳng tiếng ăn năm thấm lệ nhòa
Ta hãy rửa hồn cho thanh khiết
Để mừng long trọng lễ Vượt qua”. Amen.
Lm. Gio-an Lưu Ngọc Quỳnh, CSsR